Top dưỡng chất quan trọng cần thiết giúp duy trì sự sống cho chính bạn

Dưỡng chất quan trọng cho sự sống là gì?

Dưỡng chất quan trọng cho sự sống con người là những dưỡng chất cơ bản nhất. Thông thường sẽ có 4 nhóm dưỡng chất cơ bản như sau: Chất bột đường, béo, protein, vitamin và khoáng chất. Đây là nhóm dưỡng chất mà cơ thể luôn cần cung cấp đầy đủ để có thể duy trì sự sống, vận động và phát triển một cách toàn diện nhất. Vậy các bạn hãy cùng Guta Food phân tích cụ thể số dưỡng chất này phù họp với mỗi giai đoạn phát triển của con người chúng ta nhé.

Chất bột đường (trên thông số các thực phẩm thường ghi là Carbohydrate)

Chất bột đường là gì?

Chất bột đường là nguồn cung cấp dưỡng chất quan trọng cho hệ thống thần kinh trung ương. Mặt khác nó còn cung cấp năng lượng cho các cơ quan trong cơ thể làm việc. Nó giúp thành phần cấu tạo nên tế bào và các mô, điều hòa hoạt động của cơ thể, cung cấp chất xơ cần thiết.

Phân loại chất bột đường

Thông thường được chia làm 2 loại là carbohydrate đơn giản và carbohydrate phức tạp.

Chất bột đường đơn giản

Chất bột đường đơn giãn có cấu tạo đơn giản và được tiêu hóa, hấp thụ nhanh hơn. Chất này có trong các thực phẩm nhập khẩu như: các loại trái cây, các sản phẩm sữa, đường ăn, kẹo, nước ngọt, siro…

Chất bột đường phức tạp

Chất bột đường này có thời gian tiêu hóa chậm hơn. Chúng có trong các thực phẩm nhập khẩu chứa tinh bột. Cụ thể là các loại đậu, khoai, ngô, củ cải, bánh mì nguyên cám và ngũ cốc.

Quy trình chuyển đổi chất bột đường bên trong cơ thể người

Sau khi chúng ta ăn những thực phẩm nhập khẩu có chứa chất bột đường. Điều đầu tiên là cơ thể sẽ phân giải thành các đơn vị đường nhỏ hơn hấp thụ vào máu và theo máu đến gan. Lúc này tại gan xảy ra quá trình chuyển hóa các đường này thành glucose và được sử dụng ngay để tạo năng lượng. Phần dư sẽ được dự trữ dưới dạng glycogen ở gan và cơ. Xử lý đến một mức nhất định không lưu trữ thêm được thì carbohydrate lúc này mới chuyển thành mỡ.

Khi đói lượng đường trong máu giảm xuống. Lúc này glycogen ở cơ và gan sẽ được chuyển thành glucose để cung cấp nguồn năng lượng ngay lập tức cho cơ thể hoạt động.
Khi cơ thể tiêu thụ quá lượng chất bột đường cần thiết. Thì lượng chất bột đường dư dần dần sẽ tích lũy thành mỡ. Ngược lại, nếu cơ thể được cung cấp thiếu chất bột đường, lượng glycogen cạn kiệt đi thì phải lấy protein làm nhiên liệu. Đó là lúc thận sẽ bị tạo áp lực và tạo ra những chất gây hại.

Đối với những người có bệnh lý về huyết áp, đái tháo đường hay có nguy cơ bị bệnh thì khuyến cáo nên sử dụng chất bột đường. Tuy nhiên chỉ nên dùng những chất bột đường có chỉ số đường thấp như ngũ cốc nguyên hạt.

Dưỡng chất Protein (hay còn gọi là chất đạm)

Dưỡng chất Protein là gì?

Protein là nguyên liệu tạo các men, các hormon trong cơ thể. Protein giúp điều hòa hoạt động của cơ thể. Protein chính là nguyên liệu tạo các kháng thể giúp cơ thể chống đỡ bệnh tật. Protein giúp vận chuyển các dưỡng chất và thuốc

Khi cơ thể tiêu thụ các thực phẩm nhập khẩu có chứa protein tại đường tiêu hóa. Lúc này các men tiêu protein sẽ cắt ra thành các axit amin và hấp thụ. Trong số 20 loại axit amin mà cơ thể con người sử dụng thì có 9 loại được gọi là thiết yếu. Các loại axit amin này cơ thể không tự tổng hợp mà cần lấy từ thực phẩm. Chính vì vậy nếu thiếu các axit amin này thì cơ thể không tạo được đủ lượng protein cần thiết.

Nguồn cung cấp dưỡng chất protein

Protein có trong các loại thịt, cá, đậu đỗ, sữa và các chế phẩm, trứng. Protein từ động vật chứa nhiều axit amin thiết yếu hơn. Nhưng nếu kết hợp được với nhiều loại thực phẩm thì sẽ mang tới sự phối hợp để có đầy đủ các axit amin mà cơ thể cần. Protein rất quan trọng với cơ thể đặc biệt là trẻ em đang lớn. Sữa mẹ chứa các axit amin được kết hợp hoàn hảo. Cho nên các bà mẹ cần được khuyến khích nuôi con bằng sữa mẹ. Và đến sau khi cai sữa thì các bà mẹ nên chọn các loại sữa tươi nhập khẩu để bổ sung đầy đủ lượng protein cần thiết.

Chất béo

Chất béo là gì?

Chất béo giúp cung cấp năng lượng, giúp hấp thu các vitamin tan trong dầu mỡ như vitamin A, D, E, K. Thành phần chính của màng tế bào và nhất là các tế bào thần kinh giúp sự phát triển các tế bào não và hệ thần kinh. Chất béo là thành phần cấu tạo một số loại hormon ví dụ như testosterone, cortisol…

Tác dụng của chất béo

• Có tác dụng cung cấp năng lượng.
• Chất béo cũng làm cho việc chế biến thực phẩm ngon và hấp dẫn hơn.

Cấu tạo chất béo

Chất béo được tạo bởi các axit béo, bao gồm loại acid béo no và không no. Chất béo đến từ thức ăn gồm triglyceride và cholesterol. Chất béo được hấp thu vào cơ thể ở ruột non. Cholesterol được tổng hợp tại gan là chính, ngoài ra từ các tế bào và từ thực phẩm chúng ta ăn vào. Cholesterol là dưỡng chất sinh học có nhiều chức năng quan trọng. Tuy nhiên khi cholesterol trong máu tăng làm tăng nguy cơ các bệnh xơ vữa mạch.

Người ta nhận thấy khi ăn các thức ăn có thành phần là axít béo no làm tăng LDL. Đây là một chất vận chuyển cholesterol từ máu đến các tổ chức và có thể tích luỹ ở thành mạch gây xơ vữa. Ngược lại, các axit béo chưa no làm tăng các lipoprotein có tỷ trọng cao, vận chuyển cholesterol từ các mô đến gan thoái hoá.

Nguồn cung cấp

Chất béo thường có trong các loại dầu, mỡ, bơ, trong thành phần của thịt, sữa, trứng, các loại hạt có dầu. Phòng và điều trị cholesterol máu cao nên có một chế độ ăn giảm chất béo động vật. Tăng dầu thực vật, bớt ăn thịt, tăng ăn cá và các chế phẩm đậu nành.

Vitamin và khoáng chất

Vitamin và khoáng chất là dưỡng chất quan trọng gì?

Vitamin và khoáng chất còn gọi là các vi dưỡng chất quan trọng. Đây là nhóm chất này không sinh ra năng lượng. Vi dưỡng chất quan trọng là những chất mà cơ thể chỉ cần một lượng rất nhỏ nhưng lại có vai trò rất quan trọng. Tuy nhỏ nhưng khi thiếu sẽ dẫn đến những ảnh hưởng nghiêm trọng cho cơ thể, đặc biệt là trẻ em. Cơ thể chúng ta cần trên 20 loại vitamin và trên 20 loại khoáng chất cần thiết.

Danh sách một số vitamin và khoáng chất cần thiết

Sắt

Sắt là gì?

Sắt kết họp với protein để tạo hemoglobin. Nó còn được gọi là huyết sắc tố trong hồng cầu để vận chuyển oxy đến khắp cơ thể. Sắt tham gia vào các thành phần các men oxy hóa khử. Thiếu máu do thiếu sắt là vấn đề dinh dưỡng phổ biến và có thể nghiêm trọng ở trẻ em và phụ nữ lứa tuổi sinh đẻ. Thiếu sắt dẫn đến tình trạng giảm năng suất lao động, ảnh hưởng đến trí tuệ, tăng trưởng và phát triển. Thiếu sắt tăng khả năng mắc bệnh, tăng các tai biến sản khoa.

Nguồn cung cấp

Sắt có nhiều trong thịt đỏ, cá, phủ tạng động vật. Sắt cũng có trong các loại đậu đỗ và rau lá xanh thẫm nhưng khó hấp thu hơn nguồn sắt từ động vật. Vitamin C hỗ trợ cho việc hấp thu và sử dụng sắt từ các thực phẩm thực vật tốt hơn.

Canxi và phốt pho

Canxi và phốt pho là gì?

Đây là dưỡng chất quan trọng cần để duy trì hoạt động cơ thể và để có được hệ xương và răng khỏe mạnh. Canxi còn tham gia vào các phản ứng sinh hóa khác: Đông máu, co cơ, dẫn truyền thần kinh, hấp thu vitamin B12. Nó còn tham gia vào hoạt động của men tụy trong tiêu hóa mỡ… Chế độ ăn cần cân bằng hai chất khoáng này để đảm bảo được hấp thu tốt. Tuyệt đối tránh gây kéo canxi từ xương gây hiện tượng còi xương ở trẻ nhỏ.

Nguồn cung cấp

Sữa và các chế phẩm của sữa là nguồn canxi và phốt pho tốt cân bằng.

I ốt

I ốt là gì?

I ốt là dưỡng chất quan trọng cho sự tăng trưởng và phát triển bình thường. I ốt giúp tuyến giáp hoạt động bình thường, phòng bệnh bướu cổ và thiểu năng trí tuệ. Thiếu I ốt bào thai do mẹ thiếu I ốt dẫn đến hậu quả nặng nề. Cụ thể như tăng tỷ lệ tử vong trước và sau khi sinh, trẻ sinh ra kém thông minh, đần độn…

Nguồn cung cấp

I ốt có trong hải sản và thực phẩm nuôi trồng bằng đất có giàu i ốt. Hiện nay, i ốt được bắt buộc bổ sung vào muối ăn để có lượng i-ốt cần thiết cho cơ thể.

Vitamin A

Vitamin A là gì?

Vitamin A là dưỡng chất quan trọng tan trong dầu cần thiết cho việc xây dựng và duy trì các mô khỏe mạnh. Đặc biệt là mắt, da, xương, biểu mô đường tiêu hóa và hô hấp. Nó cũng có vai trò quan trọng đối với miễn dịch. Thiếu vitamin A gây bệnh khô mắt, có thể gây mù, làm trẻ chậm lớn. Thiếu vitamin A làm cho giảm chức năng bảo vệ cơ thể, trẻ dễ mắc bệnh nhiễm trùng.

Nguồn cung cấp

Vitamin A có trong các thực phẩm nguồn động vật như sữa mẹ, gan, trứng. Hoặc trong các sản phẩm sữa, rau quả có màu vàng và đỏ như: cà rốt, khoai nghệ, đu đủ, xoài, cà chua, bí đỏ.. Rau có màu xanh thẫm có chứa nhiều tiền chất vitamin A khi ăn vào sẽ được chuyển thành vitamin A.

Các vitamin nhóm B( B1, B2, B6, B9, B12, PP…)

Vitamin nhóm B là gì?

Nó là nhóm vitamin tan trong nước, có tác dụng cần thiết cho việc chuyển hóa carbs, chất béo và protein thành năng lượng. Mục đích của nó là để xây dựng và tái tạo mô của cơ thể. Trong đó axit folic (Vitamin B9) quan trọng trong việc tạo máu. Và nếu thiếu trong thời gian mang thai sẽ dẫn đến dị tật ống thần kinh cho trẻ.

Nguồn cung cấp

Thực phẩm giàu vitamin B có trong rau xanh thẫm, đậu, đỗ, lạc, ngũ cốc, cá và trứng.

Vitamin C

Vitamin C là gì?

Cần thiết cho việc hấp thu sắt từ thức ăn, tham gia tạo mô liên kết và có tác dụng chống oxy hóa.

Nguồn cung cấp

Có nhiều trong các loại rau quả tươi như các loại quả có múi như: cam, quýt, bưởi… Hoặc các loại ớt xanh, dâu tây, cà chua, bông cải xanh, khoai tây, khoai lang…

Vitamin D

Vitamin D là gì?

Vitamin D giúp cơ thể hấp thu canxi và phospho để hình thành và duy trì hệ xương răng vững chắc. Thiếu vitamin D gây giảm quá trình khoáng hóa ở xương dẫn đến còi xương ở trẻ nhỏ, người lớn gây loãng xương.

Nguồn cung cấp

Vitamin D có nhiều trong dầu cá, trứng, sữa và một nguồn lớn vitamin D được quang hợp trong da nhờ tác động của ánh nắng mặt trời.

Nước

Tuy không thuộc nhóm chất dinh dưỡng quan trọng nào kể trên. Nhưng nước không thể thiếu và rất cần thiết cho việc tạo tế bào và dịch cơ thể. Nước giúp các phản ứng hóa học xảy ra và tạo nước tiểu để tống các chất thải ra khỏi cơ thể. Cần phải đảm bảo duy trì đủ lượng nước sạch uống vào để thay thế các dịch mất đi.

Một chế độ ăn uống phù hợp là biết các phối hợp các chất dinh dưỡng, cung cấp đầy đủ 4 nhóm dưỡng chất thiết yếu cho cơ thể.

Các bạn tham khảo thêm video clip giới thiệu về các dưỡng chất quan trọng với cơ thể sau: